10 rzeczy, które powinieneś wiedzieć o wściekliźnie

1. Co to jest wścieklizna?

Wścieklizna jest odzwierzęcą chorobą wirusową, która występuje zarówno u zwierząt domowych, jak i dzikich. Zasadniczo atakuje ośrodkowy układ nerwowy ssaków, w tym ludzi. Gdy tylko pojawią się objawy choroby, wścieklizna niemal zawsze prowadzi do śmierci zarówno zwierząt, jak i ludzi.

2. Jaka jest skala i wpływ wścieklizny?

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wymienia wściekliznę jako jedną z najbardziej śmiertelnych chorób zakaźnych na świecie. Nadal powoduje ona dziesiątki tysięcy zgonów rocznie¹, jest endemiczna w ponad 150 krajach i zagraża głównie ludziom w społecznościach o niskich zasobach naturalnych. Ponad 95% przypadków zgłaszanych jest w Azji i Afryce¹. Światowy Sojusz na rzecz Zwalczania Wścieklizny szacuje, że globalne obciążenie gospodarcze spowodowane wścieklizną wynosi rocznie 8.6 miliarda USD².

Pomimo tych danych, dzięki odpowiednim programom szczepień i podnoszenia świadomości, można w 100% zapobiec wściekliźnie.

3. Jak przenosi się wścieklizna?

Wirus wścieklizny przenoszony jest między zwierzętami oraz między zwierzętami i ludźmi poprzez bliski kontakt ze śliną zakażonych zwierząt. U zwierząt do zakażenia dochodzi zwykle w wyniku ukąszenia, zadrapania i lizania na uszkodzonej skórze i błonach śluzowych. Przenoszenie wścieklizny na ludzi następuje głównie po ukąszeniu przez zakażonego psa; nawet jeżeli psy aż w 99% przypadków są źródłem wścieklizny u ludzi¹, koty stanowią również znaczne ryzyko przeniesienia choroby. Populacje dzikiej fauny i flory często służą jako rezerwuar wirusa wścieklizny i mogą skażać nasze zwierzęta domowe. Jenoty i lisy są głównymi dzikimi rezerwuarami w Europie Wschodniej; szopy, skunksy i nietoperze w Ameryce Północnej; szakale i mangusty w Afryce i Azji; nietoperze w Ameryce Łacińskiej; mangusty w Portoryko i na innych karaibskich wyspach; jenoty w Korei Południowej i prawdopodobnie w innych krajach regionu.

Zwierzęta domowe mogą zarazić się poprzez bezpośredni kontakt ze zwierzętami zakażonymi wścieklizną. Ludzie mogą zarazić się poprzez kontakt ze wścieklizną lub zakażonymi zwierzętami domowymi. W przypadku obu dróg zarażenia, od zwierząt domowych lub populacji dzikich zwierząt, szczepienia zwierząt służą jako najlepsza obrona przed tą śmiertelną chorobą.

4. Jakie są objawy wścieklizny?

Gdy pojawią się objawy choroby, wścieklizna niemal zawsze jest śmiertelna zarówno dla zwierząt, jak i ludzi. U zwierząt najbardziej wiarygodnymi objawami wścieklizny są ostre zmiany behawioralne i niewyjaśniony postępujący paraliż. Zwierzęta mogą wykazywać oznaki pobudzenia, agresywnego zachowania i/lub letargu i porażenia.

U ludzi pierwsze objawy wścieklizny mogą obejmować ból głowy, gorączkę, niepokój i mrowienie lub zaburzenia czucia w pobliżu miejsca ukąszenia przez zwierzę. W większości przypadków u ludzi charakteryzuje się również rozszerzeniem źrenic, niezwykłą wrażliwością na dźwięk i światło oraz zmianami temperatury, a także drgawkami, halucynacjami i hydrofobią - czyli skurczami przy dotykaniu, a nawet widzeniu wody.

Wścieklizna kończy się śmiercią, gdy pojawią się objawy kliniczne, ale można jej całkowicie uniknąć. Rozpoznanie wścieklizny wyłącznie na podstawie danych klinicznych jest trudne i często zawodne.

5. Jak diagnozowana jest wścieklizna?

Wścieklizna może być zdiagnozowana:

Przez historię osoby lub zwierzęcia, które zostało pokąsane lub miało kontakt ze zwierzęciem podejrzanym o wściekliznę
Wykrywanie bardzo wczesnych objawów wścieklizny
U ludzi i zwierząt diagnozę potwierdzającą można przeprowadzić tylko po śmierci.

6. Co zrobić, jeśli podejrzewasz, że Ty lub Twój zwierzak byliście narażeni na wściekliznę?

Jeśli podejrzewa się, że osoba miała kontakt z zakażonym zwierzęciem, wczesna interwencja może zapobiec chorobie. Pierwszym krokiem jest natychmiastowe zastosowanie miejscowego leczenia rany: energicznie umyć i spłukać ranę wodą z mydłem lub detergentem przez około 15 minut. Następnie należy zastosować działanie wirusobójcze, takie jak 70% alkohol/etanol, nalewka lub roztwór jodu, jeśli są dostępne. Opóźnić zszycie rany tak długo, jak to możliwe.

Należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, który podejmie decyzję o zastosowaniu profilaktyki poekspozycyjnej lub zapobiegawczego leczenia, w celu zapobiegania rozwojowi wścieklizny u ludzi.

Lekarz weterynarii podejmie odpowiednie działania w przypadku podejrzenia wścieklizny u zwierzęcia.

7. Czy można zapobiec wściekliźnie?

Wścieklizna jest w 100% możliwa do uniknięcia dzięki odpowiednim szczepieniom i programom uświadamiającym. Wściekliźnie można zapobiegać poprzez:

Ograniczenie lub wyeliminowanie źródła zakażenia poprzez masowe szczepienia psów, ponieważ aż 99 % przypadków wścieklizny u ludzi jest wywoływanych przez psy¹
Szczepienie innych populacji zwierząt, które są odpowiedzialne za rozprzestrzenianie się wścieklizny (dzikie zwierzęta) lub które mają kontakt z ludźmi (głównie koty, ale także przeżuwaczei i konie w niektórych ryzykownych sytuacjach)
Profilaktyka i leczenie ludzi przez szczepienie i podawanie immunoglobulin przeciwko wściekliźnie
Edukacja społeczności na temat wścieklizny i sposobów jej zapobiegania

Co ważne, właściciele zwierząt domowych i lekarze weterynarii mogą być kluczowymi partnerami w globalnej walce z wścieklizną, zapewniając szczepienie zwierząt domowych.

8. Jak poważnym zagrożeniem jest dziś wścieklizna?

Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że rocznie na wściekliznę umiera 59,000 osób (lub 160 osób dziennie), a ponad 29 milionów ludzi poddaje się leczeniu po kontakcie ze zwierzętami podejrzanymi o wściekliznę³.

Największe zagrożenie wścieklizną występuje w najbiedniejszych regionach świata, w Afryce i Azji, gdzie szczepienia psów domowych nie są szeroko stosowane, a dostęp do leczenia po ekspozycji jest ograniczony³. Wścieklizna pozostaje notorycznie zaniedbywaną i niedostatecznie zgłaszaną chorobą w krajach najbardziej dotkniętych, głównie dlatego, że opieka zdrowotna w tych regionach jest zazwyczaj poważnie ograniczona, a większość ofiar umiera w domu³.

W krajach lepiej rozwiniętych, nawet tych, które są uważane za wolne od wścieklizny, przemieszczanie zwierząt z innych obszarów oznacza, że wścieklizna pozostaje stałym zagrożeniem.

Partnerzy Światowego Sojuszu na rzecz Zwalczania Wścieklizny również szacują ogromne globalne obciążenie gospodarcze, sięgające 8.6 mld USD rocznie².Zdecydowaną większość tego obciążenia ponoszą Afryka (36.2 proc.) i Azja (59.9 proc.). Koszty te wynikają z²:

Przedwczesna śmierć, powodująca spadek produktywności (55 proc.)

Leczenie po ekspozycji (20 procent)

9. Jaka jest nasza rola w walce z wścieklizną?

Boehringer Ingelheim jest światowym liderem w walce z wścieklizną i zarządzaniu nią, a także oferuje szereg szczepionek stosowanych do zapobiegania tej chorobie u zwierząt domowych, hodowlanych i dzikich. Mocno wierzymy w połączenie sił, aby pomóc w zwalczaniu i eliminowaniu wścieklizny i ściśle współpracujemy z lekarzami weterynarii, opiekunami zwierząt domowych, organizacjami rządowymi i pozarządowymi, władzami zdrowotnymi i innymi zainteresowanymi stronami na całym świecie, aby pomóc zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby.

10. Zapobieganie wściekliźnie wymaga globalnych wysiłków społeczeństwa

Nawet jeśli istnieje silna wola walki z wścieklizną i dostępne są skuteczne szczepionki, zapobiegające wściekliźnie i jej kontrola wymagają trwałych wysiłków. Niedawna pandemia wirusa SARS-COV-2 stanowi wyzwanie dla tych działań, mobilizując pracowników służby zdrowia i zasoby finansowe przeznaczone wcześniej na walkę z wścieklizną.

Dlatego też, w Światowym Dniu Wścieklizny i poza nim, dołączamy do lekarzy weterynarii, opiekunów zwierząt domowych oraz głównych organizacji zawodowych i zdrowotnych, aby zwiększyć świadomość na temat tej choroby i zwalczać wściekliznę na całym świecie.