İnme – Risk Faktörleri ve Semptomları
İnme, bir kişinin başına gelebilecek en yıkıcı acil sağlık sorunlarından biridir. İnmeler, iskemik ve hemorajik olmak üzere iki ana tipte gruplandırılabilir. İskemik inmeler, bir pıhtının bir beyin damarını tıkamasıyla meydana gelir ve çoğu zaman ciddi sakatlıklara ve hatta ölüme yol açabilir. Hemorajik inmeler ise beyindeki bir damarın sızdırma yapması veya yırtılması sonucu meydana gelir.1 Örneğin, atriyal fibrilasyonu (kalp atışının düzensiz olduğu bir ritim bozukluğu) olan olan hastalarda inme riski daha yüksektir. Atriyum denilen kalp kulakçıkları düzgün bir şekilde kasılmadığı için kalbin kan pompalama işlevinde bir bozukluğa neden olur. Bunun sonucu olarak da kan kulakçıklardan ana kalp odalarına tamamıyla pompalanamaz ve kulakçıklarda göllenip pıhtı oluşma riskini artırır.
Risk: Yerinden kopan bir pıhtı kan akışıyla beyne ulaşıp ana arterlerden birini tıkayabilir.
Etki: İnme sırasında beynin bazı bölümlerine giden oksijen kesildiği için sinir hücreleri artık işlev göremez hale gelir ve ölür.
İnmenin alarm sinyalleri arasında geçici görme veya konuşma güçlüğü; yüzün bir tarafında (ağzın sarkması gibi), bir kolda veya bir bacakta uyuşma veya zayıflık; özellikle vücudun bir tarafında felç; ani şiddetli baş ağrısı veya baş dönmesi gibi belirtiler sayılabilir. Bu semptomlardan herhangi biri sergilenirse derhal ambulans çağırmak şarttır.
Risk faktörleri
Her hastanın inme riski aynı değildir. Önemli olan kişinin sağlık öyküsüdür. İlave risk faktörlerinin varlığı inme olasılığını ciddi ölçüde artırabilir:
- Atriyal fibrilasyon
- Tekrarlayan inme, geçici iskemik atak, sistemik emboli
- 75 yaş ve üstü
- Kalp yetersizliği / sol ventrikül disfonksiyonu
- Hipertansiyon
- Diyabet
- Anjiyopati
İnmenin Sonuçları
Sayılarla inme: Her yıl dünya çapında 17 milyon insan inme geçiriyor. Bu insanların üçte biri inme sonucunda hayatını kaybederken üçte birinde kalıcı engellilik meydana geliyor. 2 Zaman, akut inme tedavisinin en kritik unsurunu oluşturuyor zira inme sonrası her dakika yaklaşık 1,9 milyon beyin hücresi ölebiliyor. 3
Kısaca, zaman beyindir denebilir! Çünkü hastanın akıbeti, tıkanan damarların tekrar hızla açılıp açılamayacağına bağlıdır. Herkesin inmenin en yaygın semptomlarını tespit etmesine yardımcı olabilecek basit bir test bulunuyor.
FAST Testi
Felç, konuşma bozukluğu ya da duyu kaybı gibi semptomlarınız varsa derhal ambulans çağırmalısınız. Ne kadar çok zaman geçerse o kadar çok beyin dokusu ölebilir ve beyinde o denli geri dönüşü olmayan hasar oluşur. Yönergelere göre inme geçirmiş kişilerin özel bir inme ünitesinde uzman bir ekip tarafından tedavi edilmesi önerilmektedir. Tedavi, semptomların görülmesinden itibaren olabildiğince kısa sürede, ideal olarak hastaneye vardıktan sonra 60 dakika içinde başlatılmalıdır. 4,5 Genel bir kural olarak, tedaviye ne kadar kısa sürede başlanırsa uzun vadede o kadar başarılı olur.
Referanslar
1 National Heart, Lung, and Blood Institute. Types of Strokes. http://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/stroke/types.html (accessed August 2017).
2 World Stroke Organization. http://www.worldstrokecampaign.org/ (accessed August 2017.)
3 Saver J. Time is Brain – Quantified. Stroke 2006;37:263-266.
4 Jauch E, et al. Guidelines for the Early Management of Patients With Acute Ischemic Stroke. Stroke 2013;44:870-947.
5 ESO Guidelines 2009 Update. www.eso-stroke.org (accessed August 2017).